DALLAS DİZİSİ

1978-1991 yılları arasında televizyon izleyicilerini ekran başına kilitleyen ve dünya çapında izleyici kitlesine sahip olan Dallas dizisinin ilk bölümü bugün yayınlandı. İzleyici çalışmaları açısından önemli bir yapım olan Dallas, bugün bilgiselimize konu oluyor. Southfork Çiftliği’nde meydana gelen entrikaların anlatıldığı 14 sezonluk yapım başlangıçta mini dizi olarak planlansa da izleyicilerin ilgisi sonucu, Ewing ailesinin hayatı televizyonun küresel dolaşımında dikkatle takip edilen bir yapım oldu.

ABD’de CBS kanalında 1978 yılında yayınlanmaya başlayan dizi, ülkemizde TRT, Star Tv ve Show Tv gibi kanallarda yayınlandı. Dizinin yayınlandığı günde herkesi ekran başına toplayan; ihtiras, aile içi güç mücadelesi, ihanet gibi konuların olduğu, Teksaslı petrol zengini ailenin hayatının anlatıldığı yapımda J.R. Ewing, Sue Ellen, Bobby gibi karakterler izleyicilerle özdeşleşmiştir. Karakterlerin deneyimlenen gerçekliğe yakın olması nedeniyle dizinin her bölümü ilgiyle takip edilmiş, 357 bölüm süren yapım tarihin en çok izlenen dizilerinden biri olarak, milyonların gözünün odağında kalmıştır.

Dizi 2012 yılında TNT tarafından eski oyuncularında yer aldığı kadroyla yeniden uyarlanarak 3 sezon yayınlandı. Dallas’ın ülkemizde de popüler olduğu dönemde; dizinin uyarlaması dönemin popüler oyuncularının olduğu bir kadro (J.R. rolü için Cüneyt Arkın düşünülmüş) ile planlanmış, ancak yapım gerçekleştirilememiştir.

Dallas dizisi sahip olduğu etki açısından akademik araştırmalara da konu olmuştur. IEA Ang “Dallas’ı İzlemek” (1985) ve Tamar Liebes ve Elihu Katz’ın “Dallas’ın Kültürler Arası Okumaları” (1990) çalışmaları dizinin alımlanması belirlenmesi açısından önemlidir.

Ang, bir kadın dergisine verdiği ilan üzerinden diziyi izleyen kişilere ulaşmaya çalışmıştır. Yaptığı paylaşım sonucunda kendisine ulaşan mektuplar üzerinden Dallas dizisinin izler kitle çıkarımını gerçekleştirmiştir. 

Ang çalışmasında, (a) kitle kültürünün cazibesi sonucunda diziyi izleyen, (b) kitle kültürünü farkında olarak severek diziyi izleyen ve (c) kitle kültüründen bağımsız olarak izleyen olmak üzere 3 sonuca varır. Ang’in yaptığı çalışma sonucunda dizi üzerinden gelen mesajların izleyicilerin zihinlerindeki alımlamasının değişiklik göstereceğini ve bundan dolayı oluşturulan anlamlarda da farklılıklar olacağını belirlemiştir. Ang diziyi izleyenlerin diziyle özdeşleşip bağ kurmasını psikolojik durum olarak yorumlarken; bunu yaratan unsurun dizinin izleyici zihninde yarattığı katılım duygusu olarak görür.  Bu anlamda, izleyicinin diziden aldığı mesajların yarattığı katılımcı ve anlam yaratan unsurları, Dallas’ın insan hayatıyla örtüşen yönünü kitle kültürünün yarattığı anlamların dünya ölçeğinde etkiye sahip olmasının sonucudur. 

Liebes ve Katz’ın 1990 yılında yaptıkları çalışmanın temel amacı izleyiciler tarafından popüler olarak görülen Dallas dizisinin alımlanmasının nasıl gerçekleştiğini ortaya koymaktı. 

Çalışmayı semantik, sentaks ve pragmatik olarak üç ayrı kategori üzerinden ortaya koyan araştırmacılar diziyi 6 farklı grup (cemaat) üzerinden incelerler. Diziyi izleyen gruplar arasında izleme ve izleme sonrası kurdukları ilişki ve etkileşimler tespit edilmeye çalışılır. Çalışmada, sahip olunulan etnik köken özelliği diziden alınan mesajın yorumlanmasında önemli olduğu belirler. Bu durum bir medya içeriğinden alınan mesajın yorumu ait olunan grubun özelliklerine göre anlam oluşturma gücünü gösterir. Liebes ve Katz, dizinin alımlanmasında etnik kimliğin birey yaşamının yorumlanmasındaki önemini ortaya koyar. Aynı ürünün farklı kültürel anlamlar sahip bireyler veya gruplar üzerinde farklı anlamlar oluşturduğu gösterilmeye çalışılır. 

Sonuç olarak, bir dizinin oluşturduğu kültürel doku, belli katılımcı noktaları yakalayarak evrensel anlamlara sahip olması, kültürü yayan aracın anlam dokusunda saklıdır. Medya mesajlarının alımlanması bireyin anlam dünyasını yakalayarak geniş kabuller yaratabilir.

KÜLTÜR, 02 Nisan 2021 09:32